Prezydent odda hołd „Żołnierzom Wyklętym”
Czwartek, 09 Lipiec 2020
W 74. rocznicę ostatniej publicznej egzekucji na działaczach podziemia antykomunistycznego w Polsce, 10 lipca br., o godz. 15:00, złożone zostaną kwiaty przed pomnikiem bohaterów Podziemia Niepodległościowego, którzy 10 lipca 1946 r. zostali zamordowani przez funkcjonariuszy Urzędu Publicznego za działalność w podziemiu antykomunistycznym. W uroczystościach weźmie udział Prezydent RP Andrzej Duda.
W środę 10 lipca 1946 r. na dębickim rynku powieszonych zostało trzech żołnierzy Narodowych Sił Zbrojnych z oddziału Jana Stefki „Mściciela”. Zostali oni skazani za działalność niepodległościową i byli sądzeni przed Wydziałem do Spraw Doraźnych Sądu Okręgowego w Rzeszowie. Na rozprawie nie przesłuchiwano świadków, a protokół z rozprawy został spisany jeszcze przed jej rozpoczęciem, najprawdopodobniej w siedzibie UB w Rzeszowie.
Podczas egzekucji w Dębicy straceni zostali: Józef Grębosz (urodzony w 1921 r.; dezerter z WP), Franciszek Noster (ur. w 1920 r.; żołnierz AK) i Józef Kozłowski (ur. w 1924 r.; dezerter z MO, drużynowy i zastępca „Mściciela”). Była to ostatnia publiczna egzekucja na działaczach podziemia niepodległościowego w Polsce. 10 dni później w Poznaniu powieszony został Arthur Greiser niemiecki polityk narodowosocjalistyczny oraz namiestnik Rzeszy w Kraju Warty.
Tuż po wykonaniu wyroku w Dębicy, funkcjonariusze miejscowego UB zakopali potajemnie zwłoki straconych żołnierzy na cmentarzu. Miejsce ich pochówku zostało oznaczone przez członków Zrzeszenia „Wolność i Niezawisłość”. Na grobie znalazła się tablica z napisem: „Za woln[ość] i niepodległość. Partyzanci AK”.
W 2011 r. Światowy Związek Żołnierzy AK – Środowisko 5. Pułku Strzelców Konnych AK w Dębicy oraz Związek Inwalidów Wojennych w Dębicy wystąpili z wnioskiem o upamiętnienie miejsca egzekucji. W 67. rocznicę zbrodni, w lipcu 2013 r., na Rynku w Dębicy odbyła się uroczystość odsłonięcia obelisku upamiętniającego „Żołnierzy Wyklętych – Polskiego Podziemia Niepodległościowego” . Na tablicy umieszczono napis: „Pamięć o nich miała zginąć – »Naród który traci pamięć, traci sumienie«”.
Corocznie 10 lipca władze samorządowe oraz przedstawiciele środowisk kombatanckich składają kwiaty w rocznicę haniebnej egzekucji. W roku bieżącym w uroczystościach weźmie udział Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej Andrzej Duda, który odda hołd bohaterom podziemia niepodległościowego.
Uroczystość z udziałem głowy państwa rozpocznie się na rynku o godz. 15:00.
