Bieg Pamięci „Tropem Wilczym” w Dębicy
Wtorek, 05 Marzec 2019
W ubiegłą niedzielę na dębickim Rynku odbył się w ramach pierwszej części obchodów Narodowego Dnia Pamięci ,,Żołnierzy Wyklętych” bieg.
Miasto Dębica po raz drugi uczestniczyło w tym projekcie, największym biegu pamięci w Polsce, który odbył się na dwóch dystansach: 1963 i 10 000 metrów. Wzięło w nim udział w Dębicy ok. 100 zawodników. Najmłodszymi biegaczami byli: Maksymilian Kulas – dystans 10 km oraz Małgorzata Zając - dystans 1963 m. Najstarszymi zawodnikami byli: Barbara Zubrowska – dystans 1963 oraz Robert Zaborowski – dystans 10 km. Pierwsze miejsce w biegu na 10 000 m wśród mężczyzn zdobył Kamil Kołodziej, na drugim miejscu uplasował się Mariusz Molczyk, a na trzecim Paweł Kłósek. Wśród kobiet pierwsze miejsce zajęła Patrycja Osuch, drugie Małgorzata Lesiak, a trzecie Marta Domagalska – Grędys. W biegu na 1963 m wśród mężczyzn pierwsze miejsce zdobył Kamil Polniaszek, drugie Sebastian Pluta, a trzecie Mateusz Rydz. Na pierwszym miejscu uplasowała się Magdalena Wojciechowska, drugie miejsce zdobyła Małgorzata Siuszko, a trzecie Monika Kościak.
Bieg pamięci został zorganizowany, aby oddać hołd Bohaterom Niezłomnym i rozpoczął się przy pomniku zamordowanych żołnierzy z oddziału Jana Stefki „Mściciela”, w miejscu gdzie 10 lipca 1946 roku w dniu targowym doszło do przedostatniej w zniewolonym kraju publicznej egzekucji trzech żołnierzy z Oddziału Jana Stefki: Józefa Grębosza, pseudonim „Mściciel”, Józefa Kozłowskiego pseudonim „Pszczółka”, Franciszka Nostera pseudonim „Bukiet”. Wszyscy uczestnicy biegu otrzymali koszulki z wizerunkami bohaterów, którzy walczyli o suwerenność i niepodległość Polski. Wśród nich znaleźli się:
- Barbara Otwinowska (pseudonimy: ,,Witek Błękitny”, „Baśka”) – sanitariuszka, łączniczka Armii Krajowej, uczestniczka powstania warszawskiego. Po powstaniu wywieziona została na roboty przymusowe. W 1945 roku podjęła studia polonistyczne i romanistyczne, a dwa lata później aresztowana została przez komunistów w związku ze śledztwem dotyczącym rotmistrza Witolda Pileckiego. W 1950 została zwolniona, kontynuowała studia na Uniwersytecie Warszawskim. W 1986 r. otrzymała tytuł profesora. Zaangażowana w działalność środowisk kombatanckich, szczególnie kobiet-więźniów politycznych. Została członkiem Kapituły Honorowej Nagrody im. Danuty Siedzikówny „Inki”.
- Stanisława Rachwałowa (pseudonimy: ,,Herbert”, ,,Herbuta”, ,,Zygmunt”, ,,Rysiek”) . Wywiadowca Związku Walki Zbrojnej, Delegatury Sił Zbrojnych Na Kraj i Zrzeszenia „Wolność i Niezawisłość”, więzień w obozach koncentracyjnych. Rozpoczęła działalność konspiracyjną zimą 1939 roku w Krakowie. Była bardzo dobra w pracy konspiracyjnej, stworzyła nawet własną sieć informacyjną. Gestapo aresztowało ją w kwietniu 1941 roku w Krakowie. Miesiąc później została wykupiona z więzienia i powróciła do pracy w kontrwywiadzie aż do października 1942, kiedy to została aresztowana z powodu przebywania w jej domu szefa bezpieczeństwa konspiracyjnej Dywizji Podhalańskiej. Po przesłuchaniach i ciężkim śledztwie uznano ją za „politycznie podejrzaną” i w grudniu 1942 roku wywieziono do obozu koncentracyjnego dla kobiet w Brzezince. Zorganizowała tam obozowy ruchu oporu. Po wyzwoleniu obozu rozpoczęła pracę w wywiadzie Zrzeszenia „Wolność i Niezawisłość”. Została ponownie aresztowana 30 października 1946 roku. Po trwającym 11 miesięcy ciężkim śledztwie otrzymała wyrok śmierci, utratę praw publicznych i obywatelskich praw honorowych oraz przepadek mienia. Wyrok złagodzono do dożywocia, następnie do 15 lat pozbawienia wolności. Stanisława Rachwał na wolność wyszła 30 października 1956 r. Z akt IPN dowiadujemy się, że pod „Postanowieniem o pociągnięciu do odpowiedzialności karnej”, zamiast podpisu widnieje jej adnotacja „akt oskarżenia niezgodny z prawdą”.
- Antoni Heda (pseudonim "Szary") - generał, żołnierz AK, doradca prymasa Stefana Wyszyńskiego, działacz "Solidarności". Podczas wojny obronnej walczył w składzie Dwunastej Dywizji Piechoty. Związał się z konspiracją, a w lipcu 1940 przedostał się do sowieckiej strefy okupacyjnej, żeby pomóc przyjacielowi odnaleźć jego rodzinę. Podjął razem z nim próbę przedostania się przez rumuńską granicę, by dołączyć do Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie. Obaj mężczyźni zostali jednak schwytani i uwięzieni w twierdzy brzeskiej, skąd udało mu się uciec. Wkrótce jednak Niemcy uwięzili go w obozie dla jeńców radzieckich. Gdy stamtąd uciekł, ponownie wdał się w konspirację. Zasłynął brawurowymi akcjami. Jego oddział toczył regularne bitwy z okupantem. W 1956 roku zamieszkał w Warszawie, gdzie założył prywatny warsztat. Jednocześnie był wieloletnim doradcą prymasa Stefana Wyszyńskiego. Nie zaprzestał działalności niepodległościowej. Związał się z NSZZ "Solidarność", w ramach której był przewodniczącym Koła Kombatantów AK.
- Władysław Siła Nowicki - polski adwokat, działacz polityczny, uczestnik wojny obronnej Polski w 1939, żołnierz Armii Krajowej oraz Zrzeszenia „Wolność i Niezawisłość”, działacz opozycji antykomunistycznej w PRL, sędzia Trybunału Stanu w latach 1992–1993, współtwórca i pierwszy prezes Chrześcijańsko-Demokratycznego Stronnictwa Pracy. Był młodszym oficerem w Szóstym Pułku Strzelców Konnych im. Hetmana Wielkiego Koronnego Stanisława Żółkiewskiego. Po rozbiciu pułku 11 września postanowił wycofać się do Warszawy. Został żołnierzem Służby Zwycięstwu Polski. W tym czasie aktywnie działał w podziemnym Stronnictwie Pracy.
- Paweł Jasienica - polski historyk, pisarz, eseista i publicysta „Tygodnika Powszechnego”. W czasie II wojny światowej był oficerem Armii Krajowej. W lipcu 1944 uczestniczył w walkach o Wilno jako szeregowiec w stopniu oficerskim. W 1948 roku, podczas akcji likwidacji grupy wileńskiej został aresztowany przez komunistyczny Urząd Bezpieczeństwa Publicznego. Wolność odzyskał dzięki interwencji Bolesława Piaseckiego. Od grudnia 1959 r. był jednym z wiceprezesów Związku Literatów Polskich. W 1964, w związku z zaostrzeniem cenzury, Jasienica wraz z innymi polskimi intelektualistami podpisał list skierowany do premiera Józefa Cyrankiewicza. Reakcją na to wystąpienie było nasilenie inwigilacji pisarza. Prześladowano go za sprzeciwianie się cenzurze i aktywną działalność w opozycji liberalno-demokratycznej.
- Kapitan Jerzy Stawski –kapitan Wojska Polskiego, żołnierz Armii Krajowej oraz Konspiracyjnego Wojska Polskiego, artysta malarz. Od 1 do 8 września 1939 r. działał w Pogotowiu Wojennym Harcerzy, a następnie w Szarych Szeregach, od 1 lutego 1943 r. żołnierz Armii Krajowej. Uczestniczył w akcjach wywiadowczych. Brał bezpośredni udział w likwidacji szefa Gestapo w Radomsku. W wyniku tej akcji został – jako zakładnik – aresztowany i przetrzymywany w więzieniu. Wraz z innymi zakładnikami został uwolniony z obawy na możliwość odwetu na rodzinach gestapowców. Brał czynny udział w akcji „Burza", stoczył z Niemcami wiele potyczek i brał udział w akcjach zaopatrzeniowych. Po 1946 zamieszkał w Łodzi, gdzie ukończył szkołę handlową. Poszukiwany przez funkcjonariuszy Urzędu Bezpieczeństwa, przerwał studia ekonomiczne na Uniwersytecie Łódzkim i ukrywał się poza Łodzią.
Celem biegu było uczczenie bohaterskich postaw osób, które walczyły o naszą wolność. Historia biegu sięga 2013 roku, kiedy to grupa pasjonatów i działaczy społecznych postanowiła zorganizować wydarzenie „Tropem Wilczym. Bieg Pamięci Żołnierzy Wyklętych” w lesie koło Zalewu Zegrzyńskiego. Pierwsza edycja biegu miała charakter surwiwalowy i wzięło w niej udział 50 uczestników. Rok później, dzięki wielkiemu zaangażowaniu ludzi z Fundacji Wolność i Demokracja, bieg został przeniesiony w miejsce znane z późniejszych edycji w Warszawie – Park Skaryszewski. Od 2015 bieg ma charakter ogólnopolski. Miasto Dębica po raz drugi uczestniczyło w tym projekcie - w największym biegu pamięci w Polsce. Dębicka trasa była wyjątkowa - wiodła przez miejsca męczeństwa działaczy podziemia antykomunistycznego.
Na zakończenie biegu władze miasta złożyły podziękowania służbom, które pomogły w zabezpieczeniu biegu: Policji, Straży Miejskiej, Żołnierzom 33 Batalionu Piechoty Lekkiej 3 Podkarpackiej Brygady Wojsk Obrony Terytorialnej im. płk. Łukasza Cieplińskiego, Związkowi Strzeleckiemu „Strzelec” oraz harcerzom.
