Teatralne czytanie Herberta
Wtorek, 17 Maj 2016
Widzowie w Dębicy mieli okazję obejrzeć w Domu Kultury „Śnieżka” przedstawienie pt. „Ikar i Dedal” Sceny Propozycji Uniwersytetu Rzeszowskiego. Jego autorem jest Janusz Pokrywka, wykładowca na wydziale sztuki, który od kilkudziesięciu lat próbuje kreować własny teatr. Niezwykle interesujący, oparty na plastycznych i poetyckich wizjach.
„Ikar i Dedal”, to collage poezji wybitnego autora Zbigniewa Herberta. Janusz Pokrywka nie sięgnął po dramaty poety, lecz po jego poezje. O Zbigniewie Herberta i jego wyjątkowej poezji mówił przed spektaklem dr Jan Wolski. Jego niezwykle krótki wykład przybliżył sylwetkę poety i jego twórczość i ... pozostawił widzów sam na sam z przedstawieniem.
Warto dodać, że wielokrotnie inscenizowano poezje Zbigniewa Herberta, w teatrze i teatrze telewizji. Niektóre spektakle były wybitne, jak np. Zbigniewa Zapasiewicza. Aktor zafascynowany twórczością poety, zrealizował i występował w przedstawieniach pt. „Pan Cogito” i „Powrót Pana Cogito”. Dlaczego Herbert? Tak tłumaczył Zb. Zapasiewicz: „Herbert bezpośrednio wpłynął na mnie i na mój sposób myślenia. Utwierdził mnie w moich poglądach na wierność sobie i swojemu sumieniu. Wiele myśli Herberta weszło do powszechnego obiegu, cytują je ludzie, którzy o nim piszą. W moim wypadku te myśli były wskazówką. Nie traktuję ich jako cytatów, aforyzmów, są dla mnie moim osobistym drogowskazem”.
Wiersz Zbigniewa Herbeta pt. „Dedal i Ikar” po raz pierwszy pojawił się w 1954 roku w antologii poetyckiej i wszedł również w skład debiutanckiego tomu poety „Struna światła” wydanego w 1956 roku. Jest to rozmowa między Dedalem a Ikarem, po której następuje opis upadku młodzieńca. Całość jest bliska formie dramatu, ale jest jednak poezją.
W spektaklu Janusza Pokrywki (nie bez powodu reżyser zmienia tytuł utworu Herberta stawiając na pierwszym miejscu Ikara) element plastyczny odgrywa zasadniczą rolę. I nie ma się czemu dziwić, gdyż autor przedstawienia jest plastykiem i od lat tworzy swój własny teatr. Tak było w przypadku „Dwoistości”, przedstawieniu opartym na życiu i twórczości Jerzego Nowosielskiego, artysty plastyka i filozofa. Publiczność dębicka miała okazję obejrzeć ten spektakl w Galerii Sztuki Miejskiego Ośrodka Kultury w styczniu 2014 roku, jako uzupełnienie wystawy rodzinnej Pokrywków: Janusza, Marka i Przemysława.
„Ikar i Dedal” nie odbiega stylistyką od tamtego przedstawienia. Tak jak Herbert w swoim wierszu nawiązuje do słynnego obrazu „Pejzaż z upadkiem Ikara” Pietera Bruegela z 1557 roku, tak i Janusz Pokrywka o nim nie zapomina. Dodaje swoje interpretacje, niektóre bardzo współczesne. Wyblakłe gazety dawno nie istniejącego tytułu „Trybuna Ludu”, a drugiej strony napis „Solidarność”. Sztandary z krzyżami, róża, której aktorzy obrywają płatki zaścielając nimi scenę. Car z brodą zrobioną z rolki papieru toaletowego, groźny i śmieszny.
Ikar, z którym wyraźnie Janusz Pokrywka sympatyzuje, spróbuje znowu wlecieć w niebo na swoich skrzydłach. Poleci za wysoko, słoneczny żar znowu roztopi wosk i nieszczęśnik spadnie do wody. U Bruegela nikt nie zauważy tej tragedii. U Pokrywki zostaną przynajmniej czerwone płatki róży.
Scena Propozycji Uniwersytetu Rzeszowskiego: „Ikar i Dedal” oparty na motywach wierszy Zbigniewa Herberta. Adaptacja, reżyseria, scenografia: Janusz Pokrywka. Układ taneczny: Bernadetta Wojtuń-Sitarz. Asystent reżysera: Joanna Sitarz
Występowali: Joanna Sitarz, Wiktoria Szczęch, Paulina Zając, Szymon Dorak, Bogusław Froń
