Pisuar jako dzieło sztuki?
Czwartek, 30 Kwiecień 2015
Bohaterem kolejnego wykładu z cyklu o sztuce nowoczesnej był Marcel Duchamp, artysta francuski żyjący w latach 1887 - 1968. Jego sylwetkę i twórczość zaprezentował w Galerii Sztuki Miejskiego Ośrodka Kultury w Dębicy dr Tomasz Kisiel, historyk sztuki i pracownik naukowy Uniwersytetu Rzeszowskiego.
Marcel Duchamp uprawiał wiele gatunków sztuki: komponował np. muzykę atonalną i podniósł do rangi dzieła sztuki strojenie fortepianu. Uważał, że należy to robić na scenie w całkowitych ciemnościach unikając jakiejkolwiek muzyczności. Pasjonował się grą w szachy i chciał zostać mistrzem świata. Gdy mu się to nie udało, choć grał naprawdę znakomicie, wziął udział w szachowym meczu-koncercie z Johnem Cagem. Figury szachowe podłączone były do systemu odtwarzającego dźwięki z taśmy. Ruchy na szachownicy uruchamiały taśmę i tworzyły swoistą „muzykę”.
Najbardziej jednak znany jest Marcel Duchamp, jako artysta plastyk, twórca głośnych ready-mades. Były to zwykłe przedmioty codziennego użytku podniesione do rangi dzieła sztuki poprzez akt woli artysty. Koło rowerowe, szufla do śniegu, pojemnik z powietrzem z Paryża i wreszcie najbardziej znane dzieło Marcela Duchampa pt. „Fontanna” tj. zwykły domowy pisuar. W swoich pracach pozwalał sobie na kpinę i szyderstwo z wysokiej sztuki i jej koneserów dorysowując, jak w sztubackim dowcipie, wąsy i brodę słynnej Mona Lisie Leonarda da Vinci.
O rolę i spuściznę artystyczną Marcela Duchampa toczą się nieustanne spory. Choć od jego śmierci upłynęło niemal pół wieku wielu krytyków i odbiorców sztuki nie może się pogodzić z tym, że wystarczy aby artysta w akcie woli uznał coś za dzieło sztuki, aby ono nim się stało. Jego entuzjaści natomiast wskazują na artystyczną wolność, swobodę wyboru własnej drogi, otwarcie dyskusji nad rolą artysty i sztuki w nowoczesnym społeczeństwie. Ceny osiągane wśród koneserów przez prace Marcela Duchampa zdają się przyznawać rację admiratorom jego twórczości.
W drugiej części dr Tomasz Kisiel pokazał zebranym film dokumentalny o meksykańskiej artystce żyjącej w pierwszej połowie XX wieku Fridzie Kahlo, słynącej z autoportretów. Uznawana jest ona za przedstawicielkę ruchu feministycznego w sztuce, ale również surrealistkę. Jeden z jej obrazów został zakupiony przez paryski Luwr, jako pierwsza praca meksykańskiego artysty prezentowana w tym prestiżowym muzeum.
